بغض های فاطمه در اُحد

مدخل

در منابع معتبر حدیثی آمده است که پس از رحلت رسول خدا (ص)، حضرت فاطمه هر هفته روزهای دوشنبه و پنج شنبه به منطقه اُحد در بیرون مدینه میرفت و به زیارت قبور شهداء میپرداخت.

فقهای امامیه با توجه به عصمت حضرت زهرا همین رفتار حضرت را مبنای استنباط احکام شرعی قرار داده و از استفاده کرده اند که مثلا:
-حضور زنان در قبرستان جایز است.
-زیارت قبور شهدا مورد تاکید شرع است.
-روزهای دوشنبه و پنج شنبه برای زیارت اهل قبور امتیاز و رجحان دارد.
این گونه استنباطها جنبه فقهی داشته و به تحلیلهای "بعد از عمل" مربوط میشود و از باب "تاسی" معتبر است ولی فقها وارد بحث از ماهیت عمل حضرت نشده و به استنباط از ظاهر و شکل آن بسنده کرده اند.

البته درباره چرایی این اقدام نیز سوالاتی مطرح است. اگر رفتار حضرت را فراتر از انجام یک مستحب بدانیم و درباره "پیام آن" تامل کنیم، آنگاه میتوان پرسید که:
-آیا در زمان پیامبر هم حضرت زهرا چنین برنامه ای داشت؟
-با توجه به اینکه قبرستان بقیع در شهر مدینه بود و قبور دیگری نیز از شهدا و سایر مومنین در شهر وجود داشت، چرا حضرت احد را انتخاب کردند؟
-آیا بین موضع خاص حضرت در اعتراض به اوضاع سیاسی و این اقدام ارتباطی وجود داشته است؟

بنظر میرسد درباره این محورها باید تامل نمود:
-محدودیتهایی که در آن زمان در شهر برای ابراز بغض های فاطمه وجود داشت.
-زنده کردن پیام و راه شهیدان در دفاع از حق، در حالی که فضای کلی جامعه را رقابت در قدرت فرا گرفته بود.
-یادآوری یک قطعه تلخ تاریخی که پیامبر (ص) در اُحد در معرض خطر قرار گرفت و حامیان جان برکف دیروزِ او خانه نشینان امروزند و خانه نشینان دیروز، صدر نشینان امروزند!